Strategisch veranderen voor de arbeidsmarkt van morgen

In zijn presentatie vertelde André Nijhof over de vijf fases die elke transitie doormaakt en móet doormaken om succesvol te zijn:

0. Urgentie: door maatschappelijke druk ontstaat een gevoel van noodzaak voor verandering.
1. Leren/kennis: voorlopers experimenteren met nieuwe ideeën en verzamelen kennis over mogelijke oplossingen.
2. Marktvorming: de eerste succesvolle innovaties worden interessant, een nieuwe markt begint te ontstaan.
3. Opschalen: de verandering wint aan momentum, grote spelers stappen in en de nieuwe oplossing wordt op grote schaal toegepast.
4. Het nieuwe normaal: de transitie is voltooid en de nieuwe manier van werken, produceren of denken is nu de standaard. 

In groepsdiscussies praatten de deelnemers vervolgens over de rol van leren en ontwikkelen in de arbeidsmarkttransitie, aan de hand van vier oplossingsrichtingen:
1. Vorm van onderwijs
2. Doel van onderwijs
3. Condities voor onderwijs
4. Regie op Leven Lang Ontwikkelen

Ad 1. Vorm van onderwijs  

Onderwijs (scholing) is volop in ontwikkeling. Het wordt flexibeler, praktijkgerichter en meer digitaal. Dit zorgt voor een onderwijsstructuur die beter aansluit op de arbeidsmarkt. Kenmerken zijn bijvoorbeeld: 

• Modulair en op maat: korte, doelgerichte leertrajecten, afgestemd op bedrijven en doelgroepen.
• Nieuwe leerlocaties: leren gebeurt niet meer alleen op school en in de klas, maar ook binnen bedrijven, thuis of elders.
• Informeel leren: leren van en op het werk zelf krijgt voorrang op klassikaal leren.
• Hybride onderwijs: docenten werken deels in het onderwijs, deels in het werkveld.
• Kennisuitwisseling: leren gebeurt ook door uitwisseling van personeel.

Volgens de deelnemers bevinden we ons in de Achterhoek op dit punt in fase 2 (marktvorming).

Ad 2. Doel van onderwijs

Onderwijs richt zich meer op persoonlijke groei, met nadruk op erkenning van vaardigheden en op inzetbaarheid, en minder op ‘het diploma’. 

• Certificering: kennis en vaardigheden worden erkend met (deel)certificaten.
• Inzetbaarheid: het geleerde moet direct toepasbaar zijn in werk en loopbaan.
• Perspectief: onderwijs biedt kansen voor groei en ontwikkeling.
• Erkenning: wat je al weet en kunt, wordt gewaardeerd en benut.
• Leven Lang Ontwikkelen: leren is een doorlopend proces, verweven met werk en leven.

Volgens de deelnemers bevinden we ons in de Achterhoek op dit punt in fase 2 (marktvorming).

Ad 3. Condities voor het onderwijs

Voor de ontwikkeling en opschaling van onderwijs zijn verschillende randvoorwaarden essentieel, zoals: 

• Tijd en geld: investeringen in ontwikkeling en scholing zijn cruciaal. Financiële stimulansen versnellen de transitie.
• Minder bureaucratie: minder regels en snellere processen bevorderen innovatie.
• Samenwerking: ondernemingen, onderwijs en overheid werken intensiever samen.
• Vitaliteit personeel: duurzame inzetbaarheid en welzijn van medewerkers staan centraal.
• Leercultuur: er is een gedeelde motivatie om te blijven leren.
• Snellere marktintroductie: nieuwe leerconcepten moeten sneller toepasbaar worden. 

Volgens de deelnemers bevinden we ons in de Achterhoek op dit punt in fase 1-2 (Leren/kennis - Marktvorming).